آسیب دیدن چشم ها، صورت و گردن
این آسیب ها در اثر عوامل زیر به وجود می آیند: مطابق شکل
1 – تشعشعات ( نور و حرارت)
2 – دود و گازهای سمی
3 – پرتاب ذرات
تشعشعات :
میزان اصلی آن از قوس الکتریکی بوجود می آید و مقدار کمی نیز از حمام ذوب محل جوشکاری و اطراف آ؛ن حاصل می شود. این تشعشعات ممکن است قابل رویت و یا غیر قابل رویت باشند و باید جوشکاران ، خود را از خطر این تشعشعات دور نگه دارند.
الف) تشعشعات قابل رویت: این تشعشعات از نور حاصل از قوس الکتریکی ایجاد می شود شدت این نور به قدری زیاد است که علاوه بر خیرگی آزار دهنده چشم و مشکل کردن کار ایجاد جراحات در رتین(Retin) چشم می نماید و گاهی اوقات ، تولید ضایعات غیر قابل برگشت می کند.
اول- تشعشعات غیر قابل رویت ماوراء بنفش: بخصوص در روش جوشکاری با گاز کربنیک و آرگون(روش MAG) زیاد است. در هنگام جوشکاری آلیاژهای سبک (روش MAG) این تشعشعات بیشتر می شود. این اشعه، حتی به مقدار کم نیز ممکن است ایجاد ورم ملتحمه در چشم بنماید.
دوم- تشعشعات مادون قرمز: این تشعشعات به داخل چشم نفوذ کرده وپس از جذب شدن به نسووج چشم تبدیل به حرارت می شود و ایجاد اشک و سردرد می کند. چنانچه چشم به طور مداوم و به مدت زیادی تحت اثر اشعه مادون قرمز قرار گیرد، ممکن است زجاجیه چشم را کدر کرده و بالاخره عارضه آب مروارید را بوجود آورد. کلیه این تشعشعات ممکن است روی پوست صورت، گردن و سینه ایجاد سوختکی نماید(در صورتی که مدت برخورد زیاد باشد.)
حفاظت چشم ها در برابر خطر تشعشعات ، به وسیله فیلترهای مخصوص تامین می شود. این فیلترها تشعشعات مضر را متوقف کرده و اجازه عبور مقدار کافی اشعه قابل رویت را می دهد تا جوشکار بتواند محل کار را با دقت ملاحظه کند. باید دقت کافی در انتخاب فیلتر به عمل آورد ( برای هر کار فیلتر خاص آن لازم است) تابلوئیکه در این مبحث به چشم می خورد، راهنمایی برای انتخاب فیلتر می باشد و بر حسب روش جوشکاری و شدت جریان لازم برای جوش دادن، طبقه بندی شده است. همچنین روشنایی محل کار، وضع قرار گرفتن کارگر نسبت به محل ذوب جوشکاری و حساسیت افراد نسبت به تشعشعات، روی انتخاب نوع فیلتر موثر می باشد. فیلترها و شیشه های سفید می توانند روی ماسک و کاسک جوشکاری قابل تغییر باشند. و بدین طریق می توان از آنها در موقع جوشکاری و دوختن دو قطعه یا تراشیدن دو محل جوشکاری استفاده کرد.
وسایل و ضمائم انفرادی باید سبک بوده و از مواد مقاوم در برابر حریق ساخته شده و حرارت و الکتریسیته را هدایت نکنند. شکل این وسایل حفاظتی باید طوری باشد که صورت، گردن و گوش ها را به خوبی پوشانده و حفاظت کامل را تامین کند. بعضی از کاسکهای ایمنی، در قسمت جلو مجهز به پیش سینه ای از چرم می باشند که سینه جوشکار را در برابر حرارت محفوظ می کند این کاسک ها برای جوشکارانی که با شدت جریان هایی در حدود چندصد آمپر کار می کنند توصیه می شود. در صورتی که جوشکار، از قوس الکتریکی آسیب ببیند باید به پزشک مراجعه کند.
دودها:
دود جوشکاری تشکیل شده از بخارات و ذرات جامد حاصل از ذوب الکترودها یا قطعات کار و همچنین حاصل از گازهای محافظ الکترود.
پرتاب ذرات:
پرتاب ذرات ، در ضمن جوشکاری یا تراشیدن رسوبات روی محل جوشکاری و بعد از جوش دادن قطعات به وجود می آید و چنانچه به چشم اصابت کند، آسیب های شدید وارد می کند.
پیشنها:
در موقع تراشیدن و صاف کردن محل های جوشکاری شده باید جوشکار از عینک یا شیشه سفید که هیچگونه تغییر شکل نداده باشد استفاده کند . این شیشه ها ممکن است جایگزین فیلترهای جوشکاری شده یا مکمل آنها باشد. برای حفاظت در برابر پرتاب ذرات ملتهب ، باید از کاسک ها و البسه ایمنی که بدن را کاملا بپوشاند استفاده کرد. این امر در موقعی که کارگر در مخازن یا مجاور جوشکار دیگر کار می کند پیش می آید.
دستها
دستها در معرض 3 نوع مخاطره قرار دارند
- خطر سوختن
- خطر بریدن
- خطر برق گرفتگی
خطر سوختگی :
این خطر ممکن است در اثر پرتاب ذرات مذاب و ملتهب جوشکاری یا برخورد با فلز مذاب، با تماس قطعات جوشکاری که در اثر جوشکاری داغ شده اند و یا در اثر تماس با قطعاتی که قبلا بین 200 تا 400 درجه داغ شده اند ایجاد شود . همچنین ممکن است در اثر ایجاد قوس بین دو هادی پیش آید.
خطر بریدگی:
این خطر ممکن است در حین جابجا کردن قطعات کار یا ورق های تیز بوجود آید.
خطربرق گرفتگی:
این خطر دراثر عبور جریان برق از بدن به وجود می آید و به حالات زیر مشاهده می گردد:
1 – در موقعی که بدن، از یک طرف با زمین و از طرف دیگر با بدنه ای که غفلتا برق دار شده تماس حاصل کند.
2 – در موقعی که شخص با دو بدنه که با یکدیگر دارای اختلاف پتانسیل خطرناکند تماس حاصل کند.
باید توجه داشت که یک پتانسیل 24 ولتی در محل هایی که کاملا هادی هستند و 50 ولت در حالات دیگر ممکن است خطرناک باشد.
پیشنهاد:
برای پیشگیری از خطر ، باید دستها را بوسیله استفاده از دستکشهای ایمنی محفوظ کرد . این دستکشها باید در برابر اجسام برنده وتیز مقاوم بوده و در برابر حرارت سفت و سخت نشود. دستکشها باید از نظر حرارت و الکتریسیته عایق بوده و در ضمن نرمش خود را در برابر جوشکاری های مختلف حفظ کنئد.
سیستم اعصاب
مغز به مجموعه اعصاب فرمان می دهد.سلول های مغز در هنگام توقف تنفس، در حالت برق گرفتگی خیلی زود جراحت پذیر است.
خطربرق گرفتگی:
این خطر ارتباط دارد با میزان شدت جریانی(میلی آمپر) که در مدت زمان عبوری از بدن نیز اضافه می گردد. همچینین اگر مقاومت بدن در اثر تعریق یا رطوبت کم شود جریان عبوری از بدن اضافه می شود. برق گرفتگی به صورت های زیر به وجود می آید:
در اثر تماس با بدنه دستگاه هایی که نکات ایمنی در آنها مراعات نشده است.
در اثر تماس با قسمتی از مدار جوشکاری بخصوص:
1- در موردی که جوشکار ، تحت تاثیر تانسیون یا بار خالی دستگاه جوشکاری قرار گرفته باشد( اگر رعایت نکات ایمنی نشده باشد).
2- در موردی که قطعات فلزی که مجاور قطعه کار قرار دارند به هادی برگشت جریان مدار جوشکاری ( کابل اتصال به بدنه قطعه مورد جوشکاری ) ارتباط نداشته باشند. این خطر موقعی زیاد می شود که شرایط عایقی نامناسب باشد ( مانند کار در مخازن یا محفظه های هادی جریان برق و دیگ های بخار و...)
در حالات کم خطرتر از برق گرفتگی ، فقط احساس سوزن سوزن شدن بدن در منطقه ورود و خروج برق از بدن می شود. ادامه کار ، با وجود احساس خطر کم اهمیت فوق الذکر ممکن است حوادث و عوارض ثانوی مانند سقوط از ارتفاع و برخورد با اجسام دیگر، در اثر عدم توانایی کنترل حرکات بدن به وجود می آید. در حالتی که شوک الکتریکی شدید بوجود می آید، حادثه دیده قادر نیست خود را از قسمت بدن دار رها کند و این امر در اثر عبور جریان متناوب به میزانی بیشتر از 18 هزارم آمپر از بدن است. ممکن است در این حالت در اثر توقف تنفس یا ایستادن قلب مرگ پیش آید. برای جلوگیری از خطر مرگ انجام تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی بلافاصله بعد از برق گرفتگی لازم است.
پیشنهاد:
استفاده از دستکش ، کفش ، البسه خشک و کلاه حفاظتی عایق.
رعایت نکات ایمنی خاص در مورد کار در مخازن بسیار هادی ( دیگ بخار و مخازن فلزی و تانکرها).
تمیز کردن محل جوشکاری به طور مرتب و اتصال دادن بدنه به زمین.
اتصال دادن دائمی قطعات فلزی که در مجاور محل های جوشکاری قرار دارند با کابل برگشت جریان(کابل بدنه قطعه مورد جوشکاری).
ریه ها
ریه ها در معرض اثرات دود حاصل از جوشکاری قرار می گیرند( گازها و گرد وغبار) این دودها در موارد زیر به وجود می آیند:
از تبخیر پوشش الکترود ( الکترودهای با پایه قلیایی خطرناکند زیرا مقدار زیادی فلوئورور و مقداری دود دارند).
از قطعات مورد جوشکاری و الکترودها.
در حلال هایی که برای چربی زدایی قطعات کار مصرف می شوند و مقدار کمی از آن روی کار باقی مانده است.
از پوشش های روی قطعه کار و رنگ های آنها
از گازهای محافظ جوشکاری یا گازهای حاصل از تجزیه آنها
هر چه شدت جریان جوشکاری بیشتر باشد میزان دود آنها بیشتر خواهد بود.
پیشگیری:
برای مقابله با این خطر باید از وسایل مکنده استفاده شود، این وسایل و دهانه ها باید حتی الامکان نزدیک به محل تولید دود قرار داده شوند. اکسید آهن، فلوئورور، و در بعضی موارد به خصوص اکسیدهای سرب، کادمیوم ، روی – منگنز و غیره. همچنین انیدرید کربنیک- آلدئیدها – بخار ازت دار – ازن و کمی اکسید دو کربن.
اصلی ترین مواد جامد تشکیل دهنده دود عبارتند از:
1 - اکسید آهن: که در تمام دودهای جوشکاری وجود دارد و استنشاق مداوم آن، ایجاد " سید روز" می کند.
فلوئورور: که در اعضای تنفسی رسوخ کرده و ممکن است به وسیله بلع جذب بدن شود( از طریق نشستن ذرات آن بر روی مواد غذایی یا از طریق تماس دستهای آلوده) فلوئورهای فلزی محرک بوده و در بعضی غلظت ها سمی می باشد.
3 – اکسیدهای سرب: اکسیدهای سرب موجود در دود جوشکاری ، از تبخیر مواد اندود شده روی فلز به وجود می آید و از طریق استنشاق و گاهی از راه بلع در بدن نفوذ می کند. سرب و ترکیبات آن گاهی اوقات ایجاد "ساتورنیسم" می نماید.
4 – اکسید کادمیوم: این اکسید نیز، از اندود روی فلز ، در اثر قوس الکتریکی به وجود آمده که ایجاد اختلالات تنفسی و مسمومیت عمومی می کند.
5 – اکسید روی : استنشاق آن ایجاد اختلالات عمومی و اغلب "تب ریخته گرها" می کند.
6 – اکسید منگنز: بیشتر از راه تنفس در بدن نفوذ کرده و ایجاد اختلالات تنفسی ، عصبی و ریوی می کند.
پیشگیری:
باید در مرحله اول ، اندودهای روی فلز را به طرق مختلف ( استفاده از حلال ها، تراشیدن ، شن پاشی و سوزاندن ) برطرف کرد. در موقع سوزاندن روی فلز باید دقت کرد که دودهای حاصله استنشاق نشود(یا استفاده از وسایل مکنده) چنانچه پاک کردن روی فلز عملی نباشد، جوشکار و اطرافیان محل جوشکاری باید از دستگاه های تنفسی یا وسیله هوا رسانی ( کپسول مجزا) استفاده کنند. باید دیوارها ، البسه، زمین و ابزارها را که ممکن است کانون آلودگی باشند تمیز کرد.
مواد متشکله گازها و بخارات عبارتند از :
1 – انیدرید کربنیک: به طور معمول در هوا وجود داشته و در غلظت زیاد، که میل به جانشینی اکسیژن هوا می کند خطرناک می شود. چنانچه در آن واحد در مجاور اکسید دو کربن نیز باشد خطر بیشتر خواهد شد. در غلظت های زیاد ، چون جای اکسیژن هوا را می گیرد، ایجاد اختناق می نماید.این خطر در جوشکاری در هوای آزاد کمتر به وجود می آید.
2 – اکسید دو کربن: گازی است که بیرنگ و بی بو و بسیار سمی ، و چنانچه به وسیله بو شناخته نشود بسیار خطرناک است. در مجاور قوس الکتریکی مقدار کمی از آن ایجاد شده و بخصوص در موقع جوشکاری در اتمسفر گاز کربنیک یا آرگون زیاد تولید می گردد.
3 – بخارات ازته: از اثر قوس الکتریکی روی ازت و اکسیژن موجود در هوا ایجاد میشود. این بخارات حتی در غلظت کم نیز ایجاد سرفه و ناراحتی تنفسی می کنند.
آسیب دیدن چشم ها، صورت و گردن
این آسیب ها در اثر عوامل زیر به وجود می آیند: مطابق شکل
1 – تشعشعات ( نور و حرارت)
2 – دود و گازهای سمی
3 – پرتاب ذرات
آسیب دیدن چشم ها، صورت و گردن
این آسیب ها در اثر عوامل زیر به وجود می آیند: مطابق شکل
1 – تشعشعات ( نور و حرارت)
2 – دود و گازهای سمی
3 – پرتاب ذرات
تشعشعات :
میزان اصلی آن از قوس الکتریکی بوجود می آید و مقدار کمی نیز از حمام ذوب محل جوشکاری و اطراف آ؛ن حاصل می شود. این تشعشعات ممکن است قابل رویت و یا غیر قابل رویت باشند و باید جوشکاران ، خود را از خطر این تشعشعات دور نگه دارند.
الف) تشعشعات قابل رویت: این تشعشعات از نور حاصل از قوس الکتریکی ایجاد می شود شدت این نور به قدری زیاد است که علاوه بر خیرگی آزار دهنده چشم و مشکل کردن کار ایجاد جراحات در رتین(Retin) چشم می نماید و گاهی اوقات ، تولید ضایعات غیر قابل برگشت می کند.
اول- تشعشعات غیر قابل رویت ماوراء بنفش: بخصوص در روش جوشکاری با گاز کربنیک و آرگون(روش MAG) زیاد است. در هنگام جوشکاری آلیاژهای سبک (روش MAG) این تشعشعات بیشتر می شود. این اشعه، حتی به مقدار کم نیز ممکن است ایجاد ورم ملتحمه در چشم بنماید.
دوم- تشعشعات مادون قرمز: این تشعشعات به داخل چشم نفوذ کرده وپس از جذب شدن به نسووج چشم تبدیل به حرارت می شود و ایجاد اشک و سردرد می کند. چنانچه چشم به طور مداوم و به مدت زیادی تحت اثر اشعه مادون قرمز قرار گیرد، ممکن است زجاجیه چشم را کدر کرده و بالاخره عارضه آب مروارید را بوجود آورد. کلیه این تشعشعات ممکن است روی پوست صورت، گردن و سینه ایجاد سوختکی نماید(در صورتی که مدت برخورد زیاد باشد.)
حفاظت چشم ها در برابر خطر تشعشعات ، به وسیله فیلترهای مخصوص تامین می شود. این فیلترها تشعشعات مضر را متوقف کرده و اجازه عبور مقدار کافی اشعه قابل رویت را می دهد تا جوشکار بتواند محل کار را با دقت ملاحظه کند. باید دقت کافی در انتخاب فیلتر به عمل آورد ( برای هر کار فیلتر خاص آن لازم است) تابلوئیکه در این مبحث به چشم می خورد، راهنمایی برای انتخاب فیلتر می باشد و بر حسب روش جوشکاری و شدت جریان لازم برای جوش دادن، طبقه بندی شده است. همچنین روشنایی محل کار، وضع قرار گرفتن کارگر نسبت به محل ذوب جوشکاری و حساسیت افراد نسبت به تشعشعات، روی انتخاب نوع فیلتر موثر می باشد. فیلترها و شیشه های سفید می توانند روی ماسک و کاسک جوشکاری قابل تغییر باشند. و بدین طریق می توان از آنها در موقع جوشکاری و دوختن دو قطعه یا تراشیدن دو محل جوشکاری استفاده کرد.
وسایل و ضمائم انفرادی باید سبک بوده و از مواد مقاوم در برابر حریق ساخته شده و حرارت و الکتریسیته را هدایت نکنند. شکل این وسایل حفاظتی باید طوری باشد که صورت، گردن و گوش ها را به خوبی پوشانده و حفاظت کامل را تامین کند. بعضی از کاسکهای ایمنی، در قسمت جلو مجهز به پیش سینه ای از چرم می باشند که سینه جوشکار را در برابر حرارت محفوظ می کند این کاسک ها برای جوشکارانی که با شدت جریان هایی در حدود چندصد آمپر کار می کنند توصیه می شود. در صورتی که جوشکار، از قوس الکتریکی آسیب ببیند باید به پزشک مراجعه کند.
دودها:
دود جوشکاری تشکیل شده از بخارات و ذرات جامد حاصل از ذوب الکترودها یا قطعات کار و همچنین حاصل از گازهای محافظ الکترود.
پرتاب ذرات:
پرتاب ذرات ، در ضمن جوشکاری یا تراشیدن رسوبات روی محل جوشکاری و بعد از جوش دادن قطعات به وجود می آید و چنانچه به چشم اصابت کند، آسیب های شدید وارد می کند.
پیشنها:
در موقع تراشیدن و صاف کردن محل های جوشکاری شده باید جوشکار از عینک یا شیشه سفید که هیچگونه تغییر شکل نداده باشد استفاده کند . این شیشه ها ممکن است جایگزین فیلترهای جوشکاری شده یا مکمل آنها باشد. برای حفاظت در برابر پرتاب ذرات ملتهب ، باید از کاسک ها و البسه ایمنی که بدن را کاملا بپوشاند استفاده کرد. این امر در موقعی که کارگر در مخازن یا مجاور جوشکار دیگر کار می کند پیش می آید.
دستها
دستها در معرض 3 نوع مخاطره قرار دارند
- خطر سوختن
- خطر بریدن
- خطر برق گرفتگی
خطر سوختگی :
این خطر ممکن است در اثر پرتاب ذرات مذاب و ملتهب جوشکاری یا برخورد با فلز مذاب، با تماس قطعات جوشکاری که در اثر جوشکاری داغ شده اند و یا در اثر تماس با قطعاتی که قبلا بین 200 تا 400 درجه داغ شده اند ایجاد شود . همچنین ممکن است در اثر ایجاد قوس بین دو هادی پیش آید.
خطر بریدگی:
این خطر ممکن است در حین جابجا کردن قطعات کار یا ورق های تیز بوجود آید.
خطربرق گرفتگی:
این خطر دراثر عبور جریان برق از بدن به وجود می آید و به حالات زیر مشاهده می گردد:
1 – در موقعی که بدن، از یک طرف با زمین و از طرف دیگر با بدنه ای که غفلتا برق دار شده تماس حاصل کند.
2 – در موقعی که شخص با دو بدنه که با یکدیگر دارای اختلاف پتانسیل خطرناکند تماس حاصل کند.
باید توجه داشت که یک پتانسیل 24 ولتی در محل هایی که کاملا هادی هستند و 50 ولت در حالات دیگر ممکن است خطرناک باشد.
پیشنهاد:
برای پیشگیری از خطر ، باید دستها را بوسیله استفاده از دستکشهای ایمنی محفوظ کرد . این دستکشها باید در برابر اجسام برنده وتیز مقاوم بوده و در برابر حرارت سفت و سخت نشود. دستکشها باید از نظر حرارت و الکتریسیته عایق بوده و در ضمن نرمش خود را در برابر جوشکاری های مختلف حفظ کنئد.
سیستم اعصاب
مغز به مجموعه اعصاب فرمان می دهد.سلول های مغز در هنگام توقف تنفس، در حالت برق گرفتگی خیلی زود جراحت پذیر است.
خطربرق گرفتگی:
این خطر ارتباط دارد با میزان شدت جریانی(میلی آمپر) که در مدت زمان عبوری از بدن نیز اضافه می گردد. همچینین اگر مقاومت بدن در اثر تعریق یا رطوبت کم شود جریان عبوری از بدن اضافه می شود. برق گرفتگی به صورت های زیر به وجود می آید:
در اثر تماس با بدنه دستگاه هایی که نکات ایمنی در آنها مراعات نشده است.
در اثر تماس با قسمتی از مدار جوشکاری بخصوص:
1- در موردی که جوشکار ، تحت تاثیر تانسیون یا بار خالی دستگاه جوشکاری قرار گرفته باشد( اگر رعایت نکات ایمنی نشده باشد).
2- در موردی که قطعات فلزی که مجاور قطعه کار قرار دارند به هادی برگشت جریان مدار جوشکاری ( کابل اتصال به بدنه قطعه مورد جوشکاری ) ارتباط نداشته باشند. این خطر موقعی زیاد می شود که شرایط عایقی نامناسب باشد ( مانند کار در مخازن یا محفظه های هادی جریان برق و دیگ های بخار و...)
در حالات کم خطرتر از برق گرفتگی ، فقط احساس سوزن سوزن شدن بدن در منطقه ورود و خروج برق از بدن می شود. ادامه کار ، با وجود احساس خطر کم اهمیت فوق الذکر ممکن است حوادث و عوارض ثانوی مانند سقوط از ارتفاع و برخورد با اجسام دیگر، در اثر عدم توانایی کنترل حرکات بدن به وجود می آید. در حالتی که شوک الکتریکی شدید بوجود می آید، حادثه دیده قادر نیست خود را از قسمت بدن دار رها کند و این امر در اثر عبور جریان متناوب به میزانی بیشتر از 18 هزارم آمپر از بدن است. ممکن است در این حالت در اثر توقف تنفس یا ایستادن قلب مرگ پیش آید. برای جلوگیری از خطر مرگ انجام تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی بلافاصله بعد از برق گرفتگی لازم است.
پیشنهاد:
استفاده از دستکش ، کفش ، البسه خشک و کلاه حفاظتی عایق.
رعایت نکات ایمنی خاص در مورد کار در مخازن بسیار هادی ( دیگ بخار و مخازن فلزی و تانکرها).
تمیز کردن محل جوشکاری به طور مرتب و اتصال دادن بدنه به زمین.
اتصال دادن دائمی قطعات فلزی که در مجاور محل های جوشکاری قرار دارند با کابل برگشت جریان(کابل بدنه قطعه مورد جوشکاری).
ریه ها
ریه ها در معرض اثرات دود حاصل از جوشکاری قرار می گیرند( گازها و گرد وغبار) این دودها در موارد زیر به وجود می آیند:
از تبخیر پوشش الکترود ( الکترودهای با پایه قلیایی خطرناکند زیرا مقدار زیادی فلوئورور و مقداری دود دارند).
از قطعات مورد جوشکاری و الکترودها.
در حلال هایی که برای چربی زدایی قطعات کار مصرف می شوند و مقدار کمی از آن روی کار باقی مانده است.
از پوشش های روی قطعه کار و رنگ های آنها
از گازهای محافظ جوشکاری یا گازهای حاصل از تجزیه آنها
هر چه شدت جریان جوشکاری بیشتر باشد میزان دود آنها بیشتر خواهد بود.
پیشگیری:
برای مقابله با این خطر باید از وسایل مکنده استفاده شود، این وسایل و دهانه ها باید حتی الامکان نزدیک به محل تولید دود قرار داده شوند. اکسید آهن، فلوئورور، و در بعضی موارد به خصوص اکسیدهای سرب، کادمیوم ، روی – منگنز و غیره. همچنین انیدرید کربنیک- آلدئیدها – بخار ازت دار – ازن و کمی اکسید دو کربن.
اصلی ترین مواد جامد تشکیل دهنده دود عبارتند از:
1 - اکسید آهن: که در تمام دودهای جوشکاری وجود دارد و استنشاق مداوم آن، ایجاد " سید روز" می کند.
فلوئورور: که در اعضای تنفسی رسوخ کرده و ممکن است به وسیله بلع جذب بدن شود( از طریق نشستن ذرات آن بر روی مواد غذایی یا از طریق تماس دستهای آلوده) فلوئورهای فلزی محرک بوده و در بعضی غلظت ها سمی می باشد.
3 – اکسیدهای سرب: اکسیدهای سرب موجود در دود جوشکاری ، از تبخیر مواد اندود شده روی فلز به وجود می آید و از طریق استنشاق و گاهی از راه بلع در بدن نفوذ می کند. سرب و ترکیبات آن گاهی اوقات ایجاد "ساتورنیسم" می نماید.
4 – اکسید کادمیوم: این اکسید نیز، از اندود روی فلز ، در اثر قوس الکتریکی به وجود آمده که ایجاد اختلالات تنفسی و مسمومیت عمومی می کند.
5 – اکسید روی : استنشاق آن ایجاد اختلالات عمومی و اغلب "تب ریخته گرها" می کند.
6 – اکسید منگنز: بیشتر از راه تنفس در بدن نفوذ کرده و ایجاد اختلالات تنفسی ، عصبی و ریوی می کند.
پیشگیری:
باید در مرحله اول ، اندودهای روی فلز را به طرق مختلف ( استفاده از حلال ها، تراشیدن ، شن پاشی و سوزاندن ) برطرف کرد. در موقع سوزاندن روی فلز باید دقت کرد که دودهای حاصله استنشاق نشود(یا استفاده از وسایل مکنده) چنانچه پاک کردن روی فلز عملی نباشد، جوشکار و اطرافیان محل جوشکاری باید از دستگاه های تنفسی یا وسیله هوا رسانی ( کپسول مجزا) استفاده کنند. باید دیوارها ، البسه، زمین و ابزارها را که ممکن است کانون آلودگی باشند تمیز کرد.
مواد متشکله گازها و بخارات عبارتند از :
1 – انیدرید کربنیک: به طور معمول در هوا وجود داشته و در غلظت زیاد، که میل به جانشینی اکسیژن هوا می کند خطرناک می شود. چنانچه در آن واحد در مجاور اکسید دو کربن نیز باشد خطر بیشتر خواهد شد. در غلظت های زیاد ، چون جای اکسیژن هوا را می گیرد، ایجاد اختناق می نماید.این خطر در جوشکاری در هوای آزاد کمتر به وجود می آید.
2 – اکسید دو کربن: گازی است که بیرنگ و بی بو و بسیار سمی ، و چنانچه به وسیله بو شناخته نشود بسیار خطرناک است. در مجاور قوس الکتریکی مقدار کمی از آن ایجاد شده و بخصوص در موقع جوشکاری در اتمسفر گاز کربنیک یا آرگون زیاد تولید می گردد.
3 – بخارات ازته: از اثر قوس الکتریکی روی ازت و اکسیژن موجود در هوا ایجاد میشود. این بخارات حتی در غلظت کم نیز ایجاد سرفه و ناراحتی تنفسی می کنند.